Павел Сухі
Павел Восіпавіч Сухі (10 ліпеня 1895, Глыбокае — 15 верасня 1975, Масква), савецкі
авіяканструктар. Лаўрэат Ленінскай прэміі (1968) і Дзяржаўнай прэміі СССР
(1943), двойчы Герой Сацыялістычнай Працы (1957, 1965), доктар тэхнічных навук
(1940).
Біяграфія
Нарадзіўся ў сям’і выкладчыка народнага вучылішча, хрысціў хлопчыка
глыбоцкі святар Іларыён Віляноўскі. Кватэра Сухіх размяшчалася ў будынку
вучылішча, якое была побач з царквой, таму сем’і настаўніка і святара жылі
побач і сябравалі. Улетку 1896 сям’я Сухіх пераехала ў Свянцяны, дзе прайшлі
дзіцячыя гады П.В. Сухога.
У 1914 П.В. Сухі паступіў у Маскоўскі ўніверсітэт, пасля першага курса
пераводзіцца ў Маскоўскае вышэйшае тэхнічнае вучылішча – тагачасна самую
прэстыжную тэхнічную ВНУ. З 1916 П.В. Сухі ў арміі, заканчвае школу
прапаршчыкаў, прымае ўдзел ў 1-ай сусветнай вайне. У 1918–1920 працуе
выкладчыкам матэматыкі ў школе ў Лунінцы (цяпер Брэсцкая вобл.), чыгуначнай
школе ў Гомелі. Пасля аднаўлення дзейнасці вышэйшых навучальных устаноў Расіі
прадоўжыў вучобу ў Маскоўскім вышэйшым тэхнічным вучылішчы (1920), якое скончыў
у 1925 г.
З 1920-х пачаў працу па стварэнні самалётаў. З 1925 працаваў
інжынерам-канструктарам у Цэнтральным аэрагідрадынамічным інстытуце імя М.
Жукоўскага (ЦАГІ). Прымаў удзел у праектаванні самалётаў АНТ-3, АНТ-4, АНТ-6,
АНТ-9, АНТ-10. Пад кіраўніцтвам А. Тупалева распрацаваў знішчальнік І-4
(АНТ-5), выпрабаванні і серыйная вытворчасць якога былі пачаты ў 1927 г., і І-14 (АНТ-31)
(1932—1934). Вядучы канструктар і кіраўнік аддзела па распрацоўцы самалётаў РД
(АНТ-25) і «Радзіма» (АНТ-37). З 1936 — намеснікам начальніка канструктарскага
бюро завода даследчых канструкцый ЦАГІ, а з 1937 г. — начальнікам
канструктарскага бюро завода. З 1939 П.В. Сухі – галоўны канструктар даследчага
канструктарскага бюро. Пад яго кіраўніцтвам у 1940–1941 створаныя
эксперыментальныя знішчальнікі СУ-1, СУ-3 і інш. са звычайнымі і камбінаванымі
сілавымі ўстаноўкамі з высокімі лётна-тэхнічнымі характарыстыкамі. Створаны
шматфункцыянальны баявы самалёт СУ-2, машына з высокай хуткасцю і магутна
ўзбраенем, якой не патрэбны быў адмыслова абсталяваны аэрадром. У чэрвені 1943
распрацаваны П.В. Сухім браніраваны штурмавік СУ-6 прайшоў дзяржаўныя
выпрабаванні і быў вельмі высока ацэнены. Падчас Вялікай Айчынай вайны П.В.
Сухім быў створаны браніраваны двухрухавіковы штурмавік СУ-8. За стварэнне
выдатнай ваеннай тэхнікі П.В. Сухому ў 1943 была прысуджаная Дзяржаўная прэмія.
З 1956 П.В. Сухі – генеральны канструктар, адзін са стваральнікаў савецкай
рэактыўнай і звышгукавой рэактыўнай авіяцыі. Распрацаваў рэактыўныя самалёты
Су-9 з двума рэактыўнымі рухавікамі, знішчальнік-перахватчык Су-15 і інш. з
турбарэактыўнымі рухавікамі, звышгукавыя знішчальнікі з стралападобным і
трохвугольным крылом. Пад яго кіраўніцтвам быў распрацаваны першы знішчальнік-бамбардзіроўшчык
Су-7Б. Прымаў удзел ў распрацоўцы і кіраваў лётнымі выпрабаваннямі
бамбардзіроўшчыка Ту-14. Памёр 15.9.1975 у Маскве, пахаваны на Навадзевічых
могілках.
П.В. Сухі – аўтар больш як 50 самалётаў, 30 з якіх былі пабудаваныя і
выпрабаваны. Канструкцыі яго самалётаў адрозніваюцца ўвядзеннем розных
тэхнічных навінак, упершыню ўжытых у савецкім самалётабудаванні.
Авіяканструктар А.К. Антонаў называў яго "квінтэсэнцыяй нашай
авіяцыі". На самалётах канструкцыі П.В. Сухога неаднаразова ўстанаўліваліся
рэкорды па працягласці, хуткасці і вышыні палёту. У 1934
на самалёце РД (АНТ-25) быў ўстаноўлены сусветны рэкорд па працягласці
беспасадачнага палёту, а ў 1936 зроблены беспасадачны пералёт Масква – Далёкі
Усход (экіпаж пад кіраўніцтвам В. Чкалава). На самалётах Т-431 і Т-405
устаноўлены два сусветныя рэкорды па вышыні (1959, 1962) і два рэкорды хуткасці
палёту па замкнёным маршруце (1960, 1962).
Узнагароды
П.В. Сухі – лаўрэат шматлікіх прэмій, узнагароджаны ордэнамі Леніна,
Кастрычніцкай Рэвалюцыі, Працоўнага Чырвонага Сцяга, Чырвонай Зоркі. У 1975
Прэзідыум Акадэміі навук СССР за «найвыдатнейшыя дасягненні ў галіне авіяцыйнай
навукі і тэхнікі» прысудзіў медаль № 1 імя А. Тупалева генеральнаму
канструктару П. Сухому (пасмяротна). У Гомелі імем П.В. Сухога названая вуліца,
а ў 1977 устаноўлены бронзавы бюст. Яго імя прысвоена Канструктарскаму бюро
(сакавік 1977), Гомельскаму дзяржаўнаму тэхнічнаму ўніверсітэту. У Глыбокім на
ўездзе ў горад размешчаны самалёт-помнік, у Глыбоцкай СШ №1 створаны яго музей.
| 
